Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για τις φωτιές; Οι γονείς λειτουργούν ως πρόσωπα αναφοράς για τα παιδιά για οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους. Για τον λόγο αυτό συχνά τα παιδιά βομβαρδίζουν με ερωτήσεις τους γονείς. Εκείνοι από την άλλη πρέπει να απαντήσουν σε ερωτήσεις των παιδιών τους, πολλές φορές, μη γνωρίζοντας τι είναι χρήσιμο να ειπωθεί ή και τι όχι, ανάλογα πάντα και με την ηλικία τους. Επιπλέον, πολλές φορές και οι ίδιοι οι γονείς δε διαθέτουν όλες τις απαντήσεις. Αυτό δυσκολεύει, ίσως, τη θέση τους απέναντι στα παιδιά τους.
Η παραπάνω κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη όταν οι γονείς καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις των παιδιών που αφορούν σε καταστάσεις άγνωστες ακόμη και για τους ίδιους, όπως μια οικολογική καταστροφή, όπως αυτή που συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες γύρω μας. Ερωτήσεις όπως «Μαμά, θα καούμε;», «Θα καεί το σπίτι της γιαγιάς;», «Θα εγκαταλείψουμε το σπίτι μας;», «Τι θα απογίνουν οι φίλοι μου ή οι γείτονες;», απαιτούν έναν ιδιαίτερο χειρισμό, Έτσι, θα ενημερωθούν κατάλληλα, σύμφωνα με την ηλικία τους. Παράλληλα θα επικρατήσει η ψυχραιμία και το αίσθημα της ελπίδας για το μέλλον.
Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για τις φωτιές; Πώς απαντάμε σε ερωτήσεις των παιδιών σχετικά με το θέμα των πυρκαγιών:
● Απαντάμε με ειλικρίνεια. Οι γονείς απαντάμε σε αυτά που γνωρίζουμε και για όσα δεν γνωρίζουμε καλύτερα να αποκρινόμαστε «δεν γνωρίζω». Αποφεύγουμε να απαντάμε με ψέματα ή να δημιουργούμε προσδοκίες για καταστάσεις που δεν γνωρίζουμε ούτε οι ίδιοι.
● Έχουμε συγκεκριμένο πλάνο δράσης (ακόμη και αν αυτό είναι βραχυπρόθεσμο). Με άλλα λόγια, εξασφαλίζουμε στο παιδί τη γνώση του τι θα γίνει από εδώ και πέρα, έστω και προσωρινά, ώστε να μειώνεται το αίσθημα αβεβαιότητας και έλλειψης βοήθειας.
● Δίνουμε χρόνο και χώρο στο παιδί, ώστε να αποφορτιστεί το συναίσθημά του για αυτό που συμβαίνει.
● Αποφεύγουμε να αποκρύπτουμε και οι γονείς το δικό μας συναίσθημα.
● Δίνουμε χώρο και χρόνο στα παιδιά να αναλύσουν και να εκφράσουν τους φόβους τους. Αναπτύσσουμε διάλογο με τα παιδιά και προσπαθούμε να φανούμε ψύχραιμοι.
● Τονίζουμε το συλλογικό αίσθημα, ότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτό.
● Καλλιεργούμε το αίσθημα της αλληλεγγύης. Ενεργά προτρέπουμε τα παιδιά να συλλέξουν και να στείλουν είδη πρώτης ανάγκης σε ανθρώπους και ζώα που τα έχουν ανάγκη.
Πιο αναλυτικά ακολουθούν:
Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για τις φωτιές; 15 ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ-ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΓΟΝΕΙΣ
1. Τα παιδιά βιώνουν διάφορα συναισθήματα. Επιβεβαιώστε ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά και φυσιολογικά.
2. Επιτρέψτε στα παιδιά να συζητήσουν για τα συναισθήματά τους και τις ανησυχίες τους και εξηγήστε τους ότι οι αντιδράσεις τους είναι φυσιολογικές και αναμενόμενες.
3. Ενθαρρύνετέ τα να εκφράσουν όποια ερώτηση έχουν σε σχέση με τα πρόσφατα γεγονότα. Είναι σημαντικό να είστε ενεργητικοί ακροατές. Εξηγήστε τους ότι, όπως όλοι οι άνθρωποι, έτσι και πολλοί ενήλικες έχουν ίδια ή παρόμοια συναισθήματα και ότι αυτό είναι φυσιολογικό.
4. Βοηθήστε τα παιδιά να νιώσουν προσωπική ασφάλεια.
5. Καθησυχάστε τα παιδιά και διαβεβαιώστε τα πως ως «σημαντικοί ενήλικες» θα συνεχίσετε να τα φροντίζετε και να τα προστατεύετε.
6. Βοηθήστε τα παιδιά να νιώσουν μια αίσθηση ελέγχου με το να δημιουργήσετε μαζί μια λίστα με τρόπους και στρατηγικές αντιμετώπισης της λύπης, του άγχους και του φόβου. Έτσι, όλη η οικογένεια θα είναι οργανωμένη με πρακτικό τρόπο αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθημάτων που έχουν δημιουργηθεί τις τελευταίες μέρες.
7. Αποφύγετε αναφορά σε στερεότυπα ή σε εκφράσεις που ενδεχομένως να μειώσουν άτομα, χώρες ή θρησκείες οι οποίες πιθανόν να έχουν σχέση με τις πυρκαγιές. Τα παιδιά συνήθως γενικεύουν αρνητικές δηλώσεις και πιθανόν να επιδείξουν στο μέλλον εκφοβιστικές και ρατσιστικές τάσεις.
8. Βοηθήστε τα παιδιά να κατανοήσουν τι έγινε με βάση το αναπτυξιακό τους επίπεδο. Να είστε ειλικρινείς. Παρουσιάστε τους τα γεγονότα όπως έχουν. Πείτε στα παιδιά μόνο τα στοιχεία που πραγματικά χρειάζεται να ξέρουν. Όπως ήδη αναφέραμε υπάρχουν αρκετά ευάλωτα παιδιά ή παιδιά με άλλες σχετικά τραυματικές εμπειρίες που μπορεί να τους ενεργοποιήσει αυτή η κατάσταση στρες και άλλα συναισθηματικά προβλήματα. Η ψυχραιμία, η σύνεση και η ελπίδα θα πρέπει να χαρακτηρίζουν τη συζήτηση, όπως και οι σκέψεις πως η κατάσταση είναι αντιμετωπίσιμη και πως σύντομα θα τελειώσει με αίσιο τέλος για τα αγαπημένα τους πρόσωπα και ζώα.
9. Οι αντιδράσεις των γονιών σε διάφορα γεγονότα, όπως και κατά τη διάρκεια μιας κρίσης αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για τα παιδιά. Οπόταν, αν οι γονείς δράσουν με χαμηλούς τόνους, τότε τα παιδιά θα βιώσουν περαιτέρω ασφάλεια και θα μιμηθούν τις αντιδράσεις των γονιών τους.
10. Περιορίστε την πρόσβαση που έχουν τα παιδιά στην τηλεόραση, ραδιόφωνο και το διαδίκτυο αναφορικά με τα γεγονότα αυτά. Το ίδιο ισχύει και για εμάς τους ενήλικες.
11. Διατηρήστε δομή και σταθερότητα στο χώρο του σπιτιού/οικογενειακού πλαισίου.
12. Οργανώστε την καθημερινότητα, έτσι ώστε τα παιδιά σας να ακολουθούν ένα ισορροπημένο πρόγραμμα αναφορικά με την κατάσταση ύπνου, διατροφής και άσκησης/γυμναστικής.
13. Αφιερώστε περισσότερο χρόνο με τα παιδιά σας το βράδυ διαβάζοντάς τους ένα παραμύθι ή κάνοντας κάποια άλλη χαλαρωτική δραστηριότητα. Επίσης, καθίστε λίγο περισσότερο στο πλάι του κρεβατιού τους προτού κοιμηθούν.
14. Τα παιδιά πιθανόν να επιδείξουν συμπεριφορικές ή συναισθηματικές αλλαγές. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό και αναμενόμενο. Να γνωρίζετε ότι τα παιδιά επεξεργάζονται και επιδεικνύουν την αγωνία, το φόβο και τη λύπη με διάφορους τρόπους.
15. Δώστε έμφαση στην ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών και ολόκληρης της οικογένειας: Μιλήστε στα παιδιά για προηγούμενες δυσκολίες, στις οποίες η οικογένειά σας τα είχε καταφέρει. Εντοπίστε τις ικανότητες των ίδιων των παιδιών σε καθημερινές καταστάσεις και σε δύσκολες συνθήκες καθώς και τους αποτελεσματικούς τρόπους, με τους οποίους τις διαχειρίστηκαν. Όταν συζητάτε με τα παιδιά για τις ανησυχίες και τους φόβους της οικογένειας, φροντίστε το τελικό μήνυμα που παίρνουν τα παιδιά να είναι ότι: «Θα τα καταφέρουμε».
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ;
Εν κατακλείδι…
• Να μην ξεχνούμε ότι λειτουργούμε ως πρότυπα για τα παιδιά μας. Τα επηρεάζουμε όχι μόνο με αυτά που λέμε, αλλά και με αυτά που δεν λέμε!
• Οι δύσκολες καταστάσεις είναι μέρος της ζωής και ότι είναι η αντίσταση στις αντιξοότητες που βοηθά στη καλλιέργεια της ψυχικής μας ανθεκτικότητας.
• Αναζητήστε νόημα στη καθημερινότητα, εστιάστε στο τώρα και πώς αυτό μπορεί να γίνει πιο βιώσιμο και ευχάριστο.
• Περιορίστε το άγχος σας, διατηρείστε την αισιοδοξία σας και την ελπίδα ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες!
Ένας δημιουργικός τρόπος που μπορούμε να περάσουμε στα παιδιά μηνύματα σχετικά με ό,τι τα απασχολεί αποτελεί πάντα η αφήγηση, η ανάγνωση βιβλίων που έχουμε επιλέξει προσεκτικά και με παιδαγωγικά κριτήρια.
Έτσι λοιπόν, τρία βιβλία που μπορούν να προσεγγίσουν την τρέχουσα πραγματικότητα και το περιεχόμενό τους αποτελεί ύμνο στη φύση, είναι αυτά που ακολουθούν κι εδώ, σε αυτό το άρθρο, όπου θα ακούσουμε ελεύθερα τη μελωδική αφήγησή τους, όπως τη βρίσκουμε στην ενότητα 10 Λεπτά ακόμη των ραδιοφωνικών εκπομπών του Τρίτου Προγράμματος μια ενότητα αφηγήσεων παραμυθιών για παιδιά προσχολικής ηλικίας, με εκλεκτές επιλογές που μπορούμε να εξερευνήσουμε.
Όμως, μπορούμε να τα αναζητήσουμε και στην πιο «χειροπιαστή» τους μορφή στα βιβλιοπωλεία ή στους εκδοτικούς οίκους τους. Τρία βιβλία που μπορούν να μας κρατήσουν συντροφιά, αλλά και να μας προβληματίσουν.
Τρία βιβλία-ύμνοι στη φύση που μας βοηθούν για να μιλήσουμε στα παιδιά για τις φωτιές
Πατώντας ΕΔΩ ακούτε ελεύθερα ένα απόσπασμα από το βιβλίο “Το δίχτυ της ζωής” της Ελένης Σβορώνου, Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική
Μια συζήτηση ανάμεσα σε ένα παιδί και τον πατέρα του για το πολύ σημαντικό ζήτημα της προστασίας της βιοποικιλότητας, την τεράστια απειλή που συνιστά για τον πλανήτη μας η απώλεια της, αλλά και την πολύτιμη σχέση που πρέπει να φροντίσουμε: τη σχέση ανάμεσα στη φύση και την υγεία μας.
Πατώντας ΕΔΩ ακούτε ελεύθερα «Αγαπώ τη Γη..» του Ντάνιελ Χάουορθ, Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ
Ένα βιβλίο που μας υπενθυμίζει, με απλά λόγια,
την ομορφιά και τη μοναδικότητα του πλανήτη
στον οποίο ζούμε, καθώς και το πόσο σημαντική
είναι, τελικά, η προστασία του.
Πατώντας ΕΔΩ ακούτε ελεύθερα « Ο λύκος Ζαχαρίας αγαπάει το δάσος» με κείμενο Orianne Lallemand, εικόνες Eleonore Thuillier, μετάφραση Κέλλυ Δημοπούλου, από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Ο λύκος Ζαχαρίας κάνει περίπατο στο όμορφο δάσος του
και τότε ανακαλύπτει ότι κάποιος ξεριζώνει τα δέντρα!
Ποιος καταστρέφει το δάσος του λύκου Ζαχαρία και των φίλων του;
Ο λύκος ξεκινά την έρευνα για να βρει τον ένοχο
και να σώσει τα αγαπημένα του δέντρα.
Ένα βιβλίο για τα δέντρα, τα δάση, την οικολογία, την περιπέτεια και τα ξωτικά!
Επίσης, παράλληλα με το άρθρο: “Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για τις φωτιές;”
μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο: Πώς μιλάμε στα Παιδιά για την Απώλεια ή το Θάνατο; 4 παραμύθια και συμβουλές διαχείρισης, όπου θα βρείτε τέσσερα εκλεκτά βιβλία τα οποία μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ως υποστηρικτικό υλικό στο ρόλο μας ως γονείς ή εκπαιδευτικοί σχετικά με ην απώλεια, το θάνατο και τη διαχείρισή του.